Lenibat dictis animum, lacrimafque ciebat. 468
Illa folo fixos oculos averfa tenebat:
Nec magis incepto voltum fermone movetur,
Quam fi dura filex aut ftet Marpefia cautes.
Tandem conripuit fefe, atque inimica refugit
In nemus umbriferum conjunx ubi priftinus illi
Refpondet curis, aequatque Sichaeus amorem.
Nec minus Aeneas, cafu percuffus iniquo,
Profequitur lacrimans longe, et miferatus euntem eft.
Inde datum molitur iter. jamque arva tenebant
Ultima, quae bello clari fecreta frequentant.
Hic illi occurrit Tydeus, hîc inclutus armis
Parthenopaeus, et Adrafti pallentis imago.
Hic multum fleti ad Superos, belloque caduci
Dardanidae: quos ille omnis longo ordine cernens
Ingemuit, Glaucumque, Medontaque, Therfilochum-
Tris Antenoridas, Cererique facrum Polypoeten,
Idaeumque, etiam currus, etiam arma tenentem.
Circumftant animae dextra laevaque frequentes.
Nec vidiffe femel fatis eft: juvat ufque morari,
Et conferre gradum, et veniendi discere cauffas.
At Danaûm proceres, Agamemnoniaeque phalanges,
Ut vidêre virum, fulgentiaque arma per umbras,
Ingenti trepidare metu. Pars vertere terga,
Ceu quondam petiere ratis; pars tollere vocem
Exiguam. inceptus clamor fruftratur hiantis.
Atque hîc Priamiden laniatum corpore toto
Deïphobum vidit, lacerum crudeliter ora,
Ora manufque ambas, populataque tempora raptis
Auribus,
Auribus, et truncas inhonefto volnere naris.
Vix adeo adgnovit pavitantem, et dira tegentem
Supplicia; et notis conpellat vocibus ultro:
Deïphobe armipotens, genus alto à fanguine Teucri,
Quis tam crudelis optavit fumere poenas ?
Quoi tantum de te licuit? Mihi fama fuprema
Note tulit, feffum vafta te caede Pelafgûm
Procubuiffe fuper confufae ftragis acervom.
Tunc egomet tumulum Rhoeteo in litore inanem
Conftitui, et magna manis ter voce vocavi.
Nomen et arma locum fervant. te, amice, nequivi
Confpicere, et patria decedens ponere terra.
quae Priamides Nihil ô tibi, amice, reli&tum:
Omnia Deïphobo folvifti, et funeris umbris.
Sed me fata mea et fcelus exitiale Lacaenae
His merfere malis: illa haec monumenta reliquit.
Namque, ut fupremam falfa inter gaudia noctem
Egerimus, nofti; et nimium meminiffe neceffe eft:
Quum fatalis equus faltu fuper ardua venit
Pergama, et armatum peditem gravis adtulit alvo :
Illa chorum fimulans, cuantis orgia circum
Ducebat Phrygias: flammam media ipfa tenebat
Ingentem, et fumma Danaos ex arce vocabat.
Tum me, confectum curis fomnoque gravatum
Infelix habuit thalamus, preffitque jacentem.
Dulcis et alta quies, placidaeque fimillima morti.
Egregia interea conjunx arma omnia tectis
Emovet, et fidum capiti fubduxerat enfem :
Intra tecla vocat Menelaum, et limina pandit.
Scilicet id magnum fperans fore munus amanti,
Et famam exftingui veterum fic poffe malorum. 527
Quid moror? inrumpunt thalamo: comes additus una
Hortator fcelerum Aeolides. Dî, talia Grajis
Inftaurate ; pio fi poenas ore repofco.
Sed te qui vivom cafus, age fare vicissim,
Adtulerint. pelagine venis erroribus actus,
An monitu divôm? an quae te fortuna fatigat,
Ut triftis fine Sole domos, loca turbida, adires?
Hac vice fermonum rofeis Aurora quadrigis
Jam medium aetherio curfu trajecerat axem :
Et fors omne datum traherent per talia tempus:
Sed comes admonuit, breviterque adfata Sibylla eft:
Nox ruit, Aenea; nos flendo ducimus horas.
Hic locus eft, partis ubi se via findit in ambas:
Dextera, quae Ditis magni fub moenia tendit :
Hac iter Elyfium nobis: at laeva malorum
Exercet poenas, et ad inpia Tartara mittit.
Deïphobus contra: Ne faevi, magna facerdos :
Difeedam, explebo numerum, reddarque tenebris.
I decus, i, noftrum; melioribus utere fatis.
Tantum effatus, et in verbo veftigia torfit.
Refpicit Aeneas fubito, et fub rupe finiftra
Moenia lata videt, triplici circumdata muro:
Quae rapidus flammis ambit torrentibus amnis
Tartarcus Phlegethon, torquetque fonantia faxa.
Porta adverfa, ingens, folidoque adamante columnae:
Vis ut nulla virum, non ipfi exfcindere ferro
Caelicolae valeant. ftat ferrea turris ad auras:
Tifiphoneque fedens, palla fuccincta cruenta,
Veftibulum exfomnis fervat no&tefque dicfque.
Hinc exaudiri gemitus, et faeva fonare
Verbera tum ftridor ferri, tractaeque catenae.
Conftitit Aeneas, ftrepitumque exterritus haufit :
Quae fcelerum facies ? ô virgo, effare: quibusve
Urguentur poenis ? qui tantus plangor ad auras?
Tum vates fic orfa loqui: Dux inclute Teucrûm,
Nulli fas cafto fceleratum infiftere limen:
Sed me, quum lucis Hecate praefecit Avernis,
Ipfa deûm poenas docuit, perque omnia duxit.
Gnofius haec Rhadamanthus habet duriffima
Caftigatque auditque dolos; fubigitque fateri,
Quae quis apud Superos, furto lactatus inani,
Diftulit in feram conmiffa piacula mortem.
Continuo fontis ultrix adcincta flagello
Tifiphone quatit infultans, tortofque finiftra
Intentans anguis, vocat agmina faeva fororum.
Tum demum horrifono ftridentes cardine facrae
Panduntur portae. Cernis, cuftodia qualis
Veftibulo fedeat? facies quae limina fervet?
Quinquaginta atris inmanis hiatibus Hydra
Saevior intus habet fedem. tum Tartarus ipfe
Bis patet in praeceps tantum, tenditque fub umbras,
Quantus ad aetherium caeli fufpectus Olympum.
Hic genus antiquum Terrae, Titania pubes,
Fulmine dejecti, fundo volvontur in imo.
Hic et Aloïdas geminos, inmania vidi
Corpora: qui manibus magnum refcindere caelum
Adgreffi, fuperifque Jovem detrudere regnis.
Vidi et crudelis dantem Salmonea poenas,
Dum flammas Jovis et fonitus imitatur Olympi.
Quatuor hic invectus equis, et lampada quaffans,
Per Grajûm populos, mediaeque per Elidis urbem.
Ibat ovans, divómque fibi pofcebat honorem, 589
Demens! qui nimbos, et non imitabile fulmen
Aere et cornipedum pulfu fimularat equorum :
At Pater omnipotens denfa inter nubila telum
Contorfit, (non ille faces, nec fumea taedis
Lumina) praecipitemque inmani turbine adegit.
Nec non et Tityon, Terrae omniparentis alumnum
Cernere erat: per tota novem quoi jugera corpus
Porrigitur: roftroque inmanis voltur obunco
Inmortale jecur tondens, foecundaque poenis
Vifcera, rimaturque epulis, habitatque fub alto
Pectore: nec fibris requies datur ulla renatis.
Quid memorem Lapithas, Ixiona, Pirithoumque?
Quos fuper atra filex jam jam labsura, cadentique
Inminet adfimilis: lucent genialibus altis
Aurea fulcra toris, epulaeque ante ora paratae
Regifico luxu. Furiarum maxuma juxta
Adcubat et manibus prohibet contingere menfas:
Exfurgitque facem adtollens, atque intonat ore.
Hic, quibus invifi fratres, dum vita manebat,
Pulfatufve parens, et fraus innexa clienti ;
Aut qui divitiis foli incubuere repertis,
Nec partem pofuere fuis, quae maxima turba eft;
Quique ob adulterium caefi: quique arma fecuti
Inpia, nec veriti dominorum fallere dextras,
Inclufi poenam exfpectant. Ne quaere doceri
Quam poenam, aut quae forma viros, fortunave merfit.
Saxum ingens volvont alii, radiifque rotarum
|