785 Aggeribus, tantas strages inpune per urbem Acrius hoc Teucri clamore incumbere magno, 790. CINGITUR AMNI rit tert. 790 784 tanti Goth. tert. 785 primo iuvenum Goth. pr. tot dede786 Nonne Medic. a m. sec.. (male in gravi obiurgatione quidem. Wr.) deorum vel malorum Gud. At ms. Coll. Jesu elegantissime veterumque parentum: quod Wakefieldum praetulisse haud miror. Est enim hoc sollenne, ut Aen. V, 39. (Troiani iam eo sunt redacti, ut pro aris et focis pugnandum sit; cui rei egregie convenit, quod editur veterumque deorum. Et veteres parentes sunt maiores, generis auctores; de his parum apte diceres: non miseret vos eorum. At quid magis sollemne in tali cohortatione, quam patriorum deorum commonefacere? quid etiam pietati Troianorum, Deos e flammis et ruinis Troiae servatos secum portantium, convenientius? Nam ne de ipsorum senibus patribus cogites, illud vetat, quod hi in Sicilia relicti sunt; cfr. V, 713. sqq. Wr.) 788 in agmine pr. Hamburg. 789 e. pugnae Rom. Montalb. et tres recentiores Burmanni cum Goth. tert. (et 2. 10. 11.; quod non est Virgilianum, immo ne Latinum quidem. Wr.) 790 quae c. unda Rom. et alii Pier., idem Medic. et ceteri vetustiores Heinsii, etiam Jul. Sabinus; nec amni, quod Naugerius Ald. tert. intulit, nisi in recentioribus fere, etiam Goth. tert., et habet interpretamenti speciem. Praetulit tamen Heinsius ut elegantius, nec immerito; quaeri modo potest, an Maro id, quod elegantius esset, ubique maluerit. (amni Palat. et 12. At fluvium et amni quis ferat ita composita? Quid? quod etiam fons monstrari potest, unde illa lectio manavit? Vide enim, quae supra leguntur vs. 468. sq.:,,murorum in parte sinistra Opposuere aciem; nam dextera cingitur amni;“ et cfr. V. L. VII, 528. Revocavi unda, quod etiam lahnium fecisse video. Wr.) Doering. Wr.) insistere Dorvill. fecisse videatur." 781. 782. 791 hic Moret. qu. (huc coni. 788. Ornat simplicitatem Homerici versus Iliad. ¿, 106. g, 342. 789. Discessus Turni impavidi et animnosi in ipsa fuga egregie ornatus est; nec tamen Aiacis illum nobilem discessum (Iliad. 2, 543 sqq. 555 sqq.) superatum dicam. 790. A dextra parte, si a Laurento venisse Latinos et Rutulos reputes, castra ad Tiberim Et glomerare manum: ceu saevum turba leonem Cum telis premit infensis; at territus ille, Asper, acerba tuens, retro redit; et neque terga Haud aliter retro dubius vestigia Turnus 800 793 ac Franc. (ac etiam 794 retro dedit Montalb. 792 ceu Poenum coni. Schrader. e XII, 4. Medic. apud Foggin. Wr.) adterritus Reg. et Ven. at neque Bigot. ac Goth. tert. 795 ac v. Zulich. et pr. Hamb. et Dorvill. neque t. Rom. 796 Ille equidem Franc. per tela per hostes Ven. (p. t. per ignes Arusianus p. 255. edit. Lindem. Wr.) Ceterum non video, cur interpunctione tam duram orationem efficere placeat, Ille, quidem hoc c., nec retinere id, quod se offert: nec t. contra Ille quidem, hoc cupiens (h. quamvis cupiens), potis est etc., aut id, quod supra posuimus. (vid. Q. V. XXI, 8. 798. extuat, sic, Medic. ap. Foggin. Wr.) 799 cum Ven. tum bis pr. Hamb. in medios Franc. invaserit Leid. (hostis Medic. Wr.) 800 confusa Heins. reposuit; sic enim omnes eius codd., uno alterove recentis notae exceptis. Ita tamen iam ed. Ald. pr. et sec. Verum mox Ald. tert. Naugerio correctore in edd. intulit conversa. Recte vero Heins. monet, putidum esse conversa a. vertit. In Goth. sec. confusa, tert. confisa, pr. conversa. (id etiam in Palat. Wr.) 802 audet Saturnia Turno Goth. tert., audiendus ille, si auctoritatem haberet. pertingebant. vid. sup. 469, cum Excurs. III ad VII. 792. Comparatio Homerica, sed admodum variata, ex eodem loco Iliad. λ, 547 seqq. Variavit tamen eam ipse Homerus alio loco egregie Iliad. g, 108-113. 794. acerba tuens Squéa degnóμɛvos. acerbe, truculente intuens. Sed de terribili adspectu eadem verba iam posuit Lucret. V, 34. de dracone: Asper, acerba tuens, immani corpore serpens. 795. Nec ira aut virtus patitur Turnum dare terga, nec ille, cupiens quidem hoc, potest contra tendere per tela virosque; h. e. per incumbens Troianorum agmen conglobatun. 802. Ergo tacite intelligi vult poeta, Iunonem pugnae huic interfuisse praesentem. Quod saepe monuimus, poetam deorum interventu minus feliciter uti, quam Homerum, qui rerum actum non minus diis quam hominibus assignaverat, hoc quoque loco inculcandum videtur: cf. Excurs. I. ad h. libr. vs. 638. Juno enim, si recte iudicamus, nunc inducitur necessitatis magis caussa ad expediendam rem, Sufficere; aeriam coelo nam Iuppiter Irim 805 803 in coelo Hamb. sec. iam quidam apud Serv. ad V Aen. 606 et Irin et v. 804 dimittit vel demittit. Dimisit Franc. misit aliquot Pier. Non assequor, quid Villebrune ad Silium I, 113 sibi velit:,,dicta. Virgil. IX, 804, ubi contra fidem codicum nonnulli legunt iussa.“ (iussa in Medic. omissum, sed ab alia manu superscriptum. Wr.) 806 non Parrhas. iuvenis clypeo Mentel. pr. Inutilis res esset interpunctionem mutare: Ergo nec clipeo iuvenis subsistere; tantum Nec dextra valet: iniectis sic undique telis Obruitur. (clipeos Medic., sed ultima litera fere abrasa. Wr.) quam rerum ordine ita postulante. Deam enim rebus gerendis interesse nondum vidimus, nisi v. 725, ubi illa avertit ictum hastae a Turno, et v. 764 Iuno vires animumque ministrat; hoc vero poterat facere ex alto; et oblitus est poeta interponere eam praesentem pugnantibus descensu ex Olympo facto, ut Iupiter nunc Irim mittere posset, quae eam recedere iuberet. Tamen vel sic imitatio nimis manifesta est ex II., 397 sq. o, 157 sq. et al., et Iris iam libri huius init. mandatis Iunonis ad Turnum perferendis partes, a poeta impositas, peregerat: quod bis in eodem libro vix putem suaviter factum. 802. non audet Iuno vires sufficere Turno contra Troianorum aginen, ut adhuc fecisse intelligenda est vs. 764. sufficere vooxεiv pro nagέxew, ut iam Aen. II, 618 Ipse pater Danais animos viresque secundas Sufficit. 805. Ni Turnus cedat, pendet nisi a voc. haud mollia, dura, minantia. 806 seq. Totum lo alter cum altero comparandus. Sed in verborum ornamentis multa Maro accepit ab Eunio, qui Homericos versus iam ante expresserat. Locum ex Aunal. XV ad scripsit Macrob. VI Sat. 3 dignum, qui hic quoque legatur: In bello Istrico versans poeta pugnam Istrorum cum Coelio Tribuno describebat : Undique conveniunt, velut imber, tela Tribuno. Confligunt parmam; tinnit hastilibus umbo; Aerato sonitu galeae; sed nec pote quisquam Undique nitendo corpus (Tribuni) discerpere ferro. Semper abundanteis hastas frangitque quatitque. Totum sudor habet corpus; multumque laborat; Nec respirandi fit copia praepete ferro. Istri tela manu iacientis sollicitabant. Осситbunt multi leto ferroque lapique Aut intra moeros aut extra praecipe casu. Quem talis poeta praecessit, qualem hic Ennium videmus, eum in orationis ornatu poetico ad summum potuisse pervenire mirandum non est. Iam, cui libet, comparet imitatorem alium, Statium II Theb. in Tydeo insidiis Thebanorum oppresso 810 Nec dextra valet: iniectis sic undique telis mis In fluvium dedit. Ille suo cum gurgite flavo 814. ACER ANH. 815 807 obiectis Macrob. VI, 3. invectis Goth. tert., perperam. (-808. strepitu Medic., sed u in litura. Wr.) 809 Singultu alter Hamb. (galeae sax., superscripto et, Medic. Wr.) 810 Diffusaeque Zulich. 812 Cum t. duo Burm. torto eiusd. Exc. 813 Linquitur Dorvill. 814 Fulmen Macrob. ibid. cum Goth. tert. fessus agit Goth. tert. Mox vulgo: aeger a., ut lib. V, 432 hoc idem hemistichium occurrit. Sed acer anhelitus quosdam olim legisse in Servianis proditum erat; hoc arripuit Heinsius, ut varietur oratio; esse enim tales mutationes Virgilio frequentes: v. eum ad h. 1. et ad Ecl. V, 37. (Reduxi aeger omnium librorum fide stabilitum; vid. V. L. ad X, 871. Ac nisi vehementer fallor, ex hoc Servii scholio discimus, quomodo iam veteres critici in recensendis scriptoribus versati fuerint. Qui quum sentirent, Virgilium gaudere variata similibus in rebus oratione, hunc morem ubique tenendum existimantes, suis etiam coniectu-. ris textum mutare conati videntur. Mirum profecto, si illi acer in textu invenerunt, ne unum quidem huius lectionis vestigium in codd. apparere. Vid. Q. V. XVI, 6. Wr.) 815 Cum d. pr. Moret. saltu praeceps Gud. 816 gurgite vasto idem et Mentel. sec. Goth. sec. 527 sqq. 602 seq. et ad h. 1. 668 sqq. 806. tantum -sic; pro vulgari: nec clipeo, excipiens tela, nec dextra, pugnans ense, satis subsistere, nunc resistere, úñoOTηvai, statum tenere, valet: adeo obruitur telis. 809. fatiscunt aera, cedunt ictibus; galea, nam de hac agitur, agit rimas, rumpitur. cf. ad Georg. I, 180; itaque cum dilectu adiectum epitheton: solida. (-811. et Troes et ipse fulm. Mnestheus, vid. Q. V. XVIII, 2, h. et XXXIII, 6. Wr.) 813. sudor piceum flumen agit; hoc est, sordidum. Serv.; pulvere et cruore. 815. vid. sup. ad v. 790. (omnibus armis, avtoïs tɛvyeoiv, vid. Not. ad. IV, 517. Wr.) 816. suo cum gurgite aut ut vacet cum, ut saepe, aut ut capiatur ac si esset in. Sic ovv pro v. Usus ubique obvins. (Sed usus ille ubique obvius qui sit, fateor me ignorare. Nempe male iungitur accepit cum suo gurgite; iunge ille cum suo gurgite; cfr. VIII, 72. et Ennius pag. 43. Adcepit venientem, ac mollibus extulit undis 817 Excepit Erf. (item 7. 9. Wr.) fugientem plerique Pier. et aliquot Burm. cum Goth. tert. et Erf. 818 obluta Montalb. oblata Franc. et Dorvill. remittit sec. Moret. edit. Hessel., mox iterum laudandi. videtur, ut apud eund. p. 65.: Illa enim suo flavo gurgite,,,Tum cum corde suo divum paut Ge. II, 147.: tuo perfusi flu- ter atque hominum rex Effatur;" mine sacro;" Aen. VI, 185.: nihil equidem pro certo affirma,,suo tristi cum corde volutat ;" verim; sed, nisi utrobique cum VIII, 72.:,,Tuque, o Thybri tu o coniunctio est, poterunt illa cum genitor cum flumine sancto, corde, cum pectore, orationem Accipite Aenean;" antiqua sunt cum ipsa animi sententia congruet Enniana; vid. Enn. edit. Hes- entem denotare. Wr.) 817. sel. p. 43.:,,Teque, pater Tibe- 818. Scilicet secundo flumine, rine tuo cum flumine sancto parvo intervallo, delatus ad suos pervenire debuit. mollibus ornans epitheton, et simpliciter naturam aquae refert. (mollibus undis, i, e. molliter eum et propitius extulit. Supra VIII, 726.: veneror; "id. p. 48.: „Vincla suis magnis animis abrumpit equus;" id. p. 125.: ,,Vix aegro tum corde meo me somnu' reliquit." Ennius rursus Homeri exemplum secutus est,,,Euphrates ibat iam mollior apud quem sov μɛyaλýτoga dv- undis." Wr.) 818. abluta pov et similia multis locis legun- caede; ornamentum ex adiunctis tur. Idem Ennius p. 66.:,,Ef- arreptum est; nihil amplius : caede fudit voces proprio cum pectore h. sanguine. sancto;" ubi si cum abundare |