Ipse urbem repeto, et cingor fulgentibus armis.
Stat casus renovare omnes, omnemque reverti
Per Troiam, et rursus caput obiectare periclis.
Principio muros obscuraque limina portae,
Qua gressum extuleram, repeto; et vestigia retro
Observata sequor per noctem, et lumine lustro.
Horror ubique animos, simul ipsa silentia terrent. 755
Inde domum, si forte pedem, si forte tulisset,
Me refero. Irruerant Danai, et tectum omne te-
Ilicet ignis edax summa ad fastigia vento
Volvitur; exsuperant flammae; furit aestus ad
Procedo, et Priami sedes arcemque reviso.
Et iam porticibus vacuis Iunonis asylo
Custodes lecti, Phoenix et dirus Vlixes,
Praedam asservabant. Huc undique Troïa gaza,
Incensis erepta adytis, mensaeque deorum,
Crateresque auro solidi, captivaque vestis,
Congeritur. Pueri et pavidae longo ordine matres
Ausus quin etiam voces iactare per umbram,
Implevi clamore vias, moestusque Creüsam
Nequidquam ingeminans iterumque iterumque
Quaerenti, et tectis urbis sine fine furenti,
Infelix simulacrum atque ipsius umbra Creüsae
Visa mihi ante oculos, et nota maior imago.
Obstupui, steteruntque comae, et vox faucibus
Tum sic affari, et curas his demere dictis:
Quid tantum insano iuvat indulgere dolori,
O dulcis coniunx? non haec sine numine divům
Eveniunt; nec te hinc comitem asportare Creüsam
Fas, aut ille sinit superi regnator Olympi.
Longa tibi exsilia, et vastum maris aequor arandum. 780
Et terram Hesperiam venies, ubi Lydius arva Inter opima virûm leni fluit agmine Thybris. Illic res laetae, regnumque, et regia coniunx Parta tibi; lacrimas dilectae pelle Creüsae. 785 Non ego Myrmidonum sedes Dolopumve superbas Adspiciam, aut Graiis servitum matribus ibo, Dardanis, et divae Veneris nurus;
Sed me magna deûm genetrix his detinet oris. Iamque vale, et nati serva communis amorem. 790 Haec ubi dicta dedit, lacrimantem, et multa vo
Dicere, deseruit, tenuesque recessit in auras.
Ter conatus ibi collo dare brachia circum;
Ter frustra comprensa manus effugit imago,
Par levibus ventis, volucrique simillima somno.
795 Sic demum socios, consumta nocte, reviso.
Atque hicingentem comitum ad fluxisse novorum
Invenio admirans numerum, matresque, virosque,
Collectam exsilio pubem, miserabile vulgus.
Vndique convenere, animis opibusque parati,
800 In quascunque velim pelago deducere terras.
Iamque iugis summae surgebat Lucifer Idae,
Ducebatque diem; Danaique obsessa tenebant
Limina portarum, nec spes opis ulla dabatur.
Cessi, et sublato montem genitore petivi.
Postquam res Asiae Priamique evertere gentem
Immeritam visum superis, ceciditque superbum
Ilium, et omnis humo fumat Neptunia Troia;
Diversa exsilia et desertas quaerere terras
Auguriis agimur divům, classemque sub ipsa
Antandro et Phrygiae molimur montibus Idae,
Incerti, quo fata ferant, ubi sistere detur;
Contrahimusque viros. Vix prima inceperat aestas,
Et pater Anchises dare fatis vela iubebat;
Litora quum patriae lacrimans portusque relinquo 10
Et campos, ubi Troia fuit. Feror exsul in altum
Cum sociis natoque penatibus et magnis dîs.
Terra procul vastis colitur Mavortia campis,
Thraces arant, acri quondam regnata Lycurgo,
Hospitium antiquum Troiae, sociique Penates,
Dum fortuna fuit. Feror huc, et litore curvo
Moenia prima loco, fatis ingressus iniquis,
Aeneadasque meo nomen de nomine fingo.
Sacra Dionaeae matri divisque ferebam
Auspicibus coeptorum operum; superoque ni-
Coelicolum regi mactabam in litore taurum.
Forte fuit iuxta tumulus, quo cornea summo
Virgulta, et densis hastilibus horrida myrtus. Accessi; viridemque ab humo convellere silvam
25 Conatus, ramis tegerem ut frondentibus aras,
Horrendum et dictu video mirabile monstrum.
Nam, quae prima solo, ruptis radicibus, arbor
Vellitur, huic atro liquuntur sanguine guttae,
Et terram tabo maculant. Mihi frigidus horror
30 Membra quatit, gelidusque coit formidinesanguis.
Rursus et alterius lentum convellere vimen
Insequor, et caussas penitus tentare latentis:
Ater et alterius sequitur de cortice sanguis.
Multa movens animo, Nymphas venerabar agrestis,
35 Gradivumque patrem, Geticis qui praesidet arvis,
Rite secundarent visus, omenque levarent.
Tertia sed postquam maiore hastilia nisu
Aggredior, genibusque adversae obluctor arenae;
(Eloquar, an sileam?) gemitus laerimabilis imo
40 Auditur tumulo, et vox reddita fertur ad aures:
Quid miserum, Aenea, laceras ? iam parcesepulto;
Parce pias scelerare manus. Non me tibi Troia
Externum tulit, aut cruor hic de stipite manat.
Heu! fuge crudeles terras, fuge litus avarum.
45 Nam Polydorus ego. Hic confixum ferrea texit
Telorum seges, et iaculis increvit acutis.
Tum vero ancipiti mentem formidine pressus
Obstupui, steteruntque comae, et vox faucibus
Hunc Polydorum auri quondam cum pondere
50 Infelix Priamus furtim mandarat alendum Threïcio regi, quum iam diffideret armis Dardaniae, cingique urbem obsidione videret. Ille, ut opes fractae Teucrûm, et Fortuna recessit, Res Agamemnonias victriciaque arma secutus, 55 Fasomne abrumpit, Polydorum obtruncat, et auro Vi potitur. Quid non mortalia pectora cogis,
Auri sacra fames! Postquam pavor ossa reliquit,
Delectos populi ad proceres, primumque parenten,
Monstra deûm refero, et, quae sit sententia, posco.
Omnibus idem animus scelerata excedere terra, 60
Linqui pollutum hospitium, et dare classibus
Ergo instauramus Polydoro funus, et ingens
Aggeritur tumulo tellus; stant Manibus arae,
Caeruleis moestae vittis atraque cupresso,
Et circum Iliades, crinem de more solutae.
Inferimus tepido spumantia cymbia lacte,
Sanguinis et sacri pateras; animamque sepulcro
Condimus, et magna supremum voce ciemus.
Inde, ubi prima fides pelago, placataque venti
Dant maria, et lenis crepitans vocat auster in altum, 70
Deducunt socii naves, et litora complent.
Provehimur portu, terraeque urbesque recedunt.
Sacra mari colitur medio gratissima Fratissima tellus
Nereïdum matri et Neptuno Aegaeo,
Quam pius Arcitenens, oras et litora circum
Errantem, Gyaro celsa Myconoque revinxit,
Immotamque coli dedit, et contemnere ventos.
Huc feror; haec fessos tuto placidissima portu
Accipit. Egressi veneramur Apollinis urbem.
Rex Anius, rex idem hominum Phoebique sacerdos, 80
Vittis et sacra redimitus tempora lauro
Occurrit; veterem Anchisen agnoscit amicum.
Iungimus hospitio dextras, et tecta subimus.
Templa dei saxo venerabar structa vetusto:
Da propriam, Thymbrace, domum; da moenia 85
Et genus, et mansuram urbem. Serva altera Troiae
Pergama, reliquias Danaûm atque immitis Achilli.
Quem sequimur? quove ice iubes? ubi ponere sedes!
Da, pater, augurium, atque animisillabere nostris.
Vix ea fatus eram, tremere omnia visa repente, go
VIRG. OP.
|