صور الصفحة
PDF
النشر الإلكتروني

435 Purpureus veluti cum flos succisus aratro
Languescit moriens, lassove papavera collo
Demisere caput, pluvia cum forte gravantur.
At Nisus ruit in medios solumque per omnis
Volscentem petit, in solo Volscente moratur.
440 Quem circum glomerati hostes hinc comminus atque hinc
Proturbant. Instat non setius ac rotat ensem
Fulmineum, donec Rutuli clamantis in ore
Condidit adverso et moriens animam abstulit hosti.
Tum super exanimum sese proiecit amicum
445 Confossus placidaque ibi demum morte quievit.

450

Fortunati ambo! si quid mea carmina possunt,
Nulla dies umquam memori vos eximet aevo,
Dum domus Aeneae Capitoli inmobile saxum
Accolet imperiumque pater Romanus habebit.
Victores praeda Rutuli spoliisque potiti
Volscentem exanimum flentes in castra ferebant.
Nec minor in castris luctus Rhamnete reperto
Exsangui et primis una tot caede peremptis
Serranoque Numaque. Ingens concursus ad ipsa
455 Corpora seminecisque viros tepidaque recentem
Caede locum et plenos spumanti sanguine rivos.
Adgnoscunt spolia inter se galeamque nitentem

VIII, 566. X, 319.

436. lass. pap., vgl. Hom. Il. VIII, 306-7.

437. demisere. Das Perf. steht hier aoristisch, s. z. A. V, 145.

441. rotat ens., schwingt im

Kreise das Schwert."

442. fulmin. Ossian im Fingal: Wie der Sturm war dein Arm, dein Schwert ein Gewitterstrahl.

445. plac. ibi dem. m. quiev., er hörte erst im friedlichen Tode (im Frieden des Todes) auf, den Freund zu rächen. ibi, in der Umarmung des Freundes. (A.)

446-49. Die Episode vom Nisus und Euryalus schliesst Verg. mit einem von den späteren römischen Epikern mehrfach nachgealmten ἐπιφώνημα.

449. dom. Aen., der julische Stamm; pater Rom., der römische

Bürger.

450. Rutuli. Nach v. 367 scheinen die Reiter Latiner gewesen zu sein, aber die Namen der verbündeten Völker werden öfter unter einander verwechselt; so werden auch unten v. 517 und 519 Rutuler genannt, wo nach v. 505 an Volsker zu denken ist, und A. X, 390 und 404 heissen die Gefilde der Latiner Rutula und Rutulorum arva. praeda. Was ist hier unter der praeda, was unter den spoliis zu verstehen?

454. Numaque. Die Erwähnung dieses vorhin unter den Erschlagenen nicht genannten Häuptlings weis't darauf hin, dass Nisus und Euryalus ausser den oben v. 324 350 aufgezählten noch manche andere Feinde tödteten.

Messapi et multo phaleras sudore receptas.

Et iam prima novo spargebat lumine terras
Tithoni croceum linquens Aurora cubile:
Iam sole infuso, iam rebus luce retectis
Turnus in arma viros, armis circumdatus ipse,
Suscitat, aeratasque acies in proelia cogit
Quisque suas variisque acuunt rumoribus iras.
Quin ipsa arrectis visu miserabile

460

in hastis

465

Praefigunt capita et multo clamore sequuntur
Euryali et Nisi.

Aeneadae duri murorum in parte sinistra

Opposuere aciem, nam dextera cingitur amni
Ingentisque tenent fossas et turribus altis

Stant maesti, simul ora virum praefixa movebant,
Nota nimis miseris atroque fluentia tabo.

Interea pavidam volitans pennata per urbem

Nuntia Fama ruit matrisque adlabitur auris
Euryali. At subitus miserae calor ossa reliquit,
Excussi manibus radii revolutaque pensa.
Evolat infelix et femineo ululatu

Scissa comam muros amens atque agmina cursu
Prima petit, non illa virum, non illa pericli

Telorumque memor, caelum dehinc questibus inplet:
Hunc ego te, Euryale, aspicio? tune ille senectae
Sera meae requies, potuisti linquere solam
Crudelis? nec te sub tanta pericula missum
Adfari extremum miserae data copia matri?

[merged small][ocr errors][merged small]

lich. Uebrigens vgl. Hom. II. XXII,
448.

477. fem ul. Wegen des Hiatus
s. Einl. p. VII.

479. non illa virum mem., d. h. sie beachtete nicht die Schaam, welche die Frauen zurückhielt, sich öffentlich unter Männern zu zeigen.

481. tune ille, du, der du mein Trost und meine Stütze im Alter warst, konntest mich wirklich so grausam verlassen, d. h. bist du, der du mich jetzt hülflos verlassen hast, derselbe, der früber die kindlichen Pflichten so treu erfüllte, vgl. A. I, 617.

484. adj. extr., s. z. A. II. 644.

470

475

480

485 Heu, terra ignota canibus data praeda Latinis
Alitibusque iaces! nec te, tua funera mater
Veste tegens, tibi quam noctes festina diesque
Urguebam et tela curas solabar anilis,

Produxi pressive oculos aut volnera lavi.

490 Quo sequar? aut quae nunc artus avolsaque membra
Et funus lacerum tellus habet? Hoc mihi de te,
Nate, refers? hoc sum terraque marique secuta?
Figite me, si qua est pietas, in me omnia tela
Conicite, o Rutuli, me primam absumite ferro;
495 Aut tu, magne pater divom, miserere tuoque
Invisum hoc detrude caput sub Tartara telo,
Quando aliter nequeo crudelem abrumpere vitam.
Hoc fletu concussi animi maestusque per omnis
It gemitus, torpent infractae ad proelia vires.
500 Illam incendentem luctus Idaeus et Actor
Ilionei monitu et multum lacrimantis Iuli
Corripiunt interque manus sub tecta reponunt.
At tuba terribilem sonitum procul aere canoro
Increpuit, sequitur clamor caelumque remugit.

485. data praeda. Welche zwei Dinge beklagt die Mutter des Euryalus in diesem Verse? Zu beachten ist, wie der klagende A-Laut durch diesen und den folgenden Vers hindurchhallt, vgl. E. 10, 62 –63. A. I, 543–44. VIII, 242-43. 486. nec te t. fun. Zu verbinden ist: nec te produxi, tua fun. (deinen Leichnam) veste tegens. te prod. tuum funus produxi. Funus producere sagt auch Lucan. II, 297 statt des gewöhnlicheren funus ducere (G. IV, 256), den Leichenzug geleiten.

=

[merged small][ocr errors][merged small]

kann? vgl. A. II, 645.

499. infractae, s. z. A. V, 784. 500. incend. luctus. Cic. ad famil. XV, 21, 1: quum incendisses cupiditatem meam consuetudinis augendae nostrae. Tacit. annal. XV, 1: accendebat dolorem eorum, quod cet. hist. IV, 56: ne pertinaciam accenderent.

501. Ilionei, s. Einl. p. Vll.

[ocr errors]

502. int. man. rep.,,,und führen sie unter den Armen," vgl. A. II, 681. mult. lacr. Iuli. Das Epos verlangt Handlung, darum schenkt Julus dem Unglück der Mutter hier nur Thränen und sucht sie nicht zu trösten oder durch Versprechungen zu beruhigen, was sich beides nach v. 297-302 von selbst versteht.

503. at tuba. In diesem Verse versinnlicht Verg. den Schall der tuba auf würdigere Weise als Ennius in den Worten: at tuba terribili sonitu taratantara dixit.

505

Adcelerant acta pariter testudine Volsci
Et fossas inplere parant ac vellere vallum.
Quaerunt pars aditum et scalis ascendere muros,
Qua rara est acies interlucetque corona

Non tam spissa viris. Telorum effundere contra
Omne genus Teucri ac duris detrudere contis,
Adsueti longo muros defendere bello.

Saxa quoque infesto volvebant pondere, si qua

Possent tectam aciem perrumpere, cum tamen omnis
Ferre iuvat subter densa testudine casus.

Nec iam sufficiunt. Nam qua globus imminet ingens,
Inmanem Teucri molem volvuntque ruuntque,
Quae stravit Rutulos late armorumque resolvit
Tegmina. Nec curant caeco contendere Marte
Amplius audaces Rutuli, sed pellere vallo
Missilibus certant.

Parte alia horrendus visu quassabat Etruscam
Pinum et fumiferos infert Mezentius ignis;
At Messapus equum domitor, Neptunia proles,
Rescindit vallum et scalas in moenia poscit.

Vos, o Calliope, precor, adspirate canenti,
Quas ibi tunc ferro strages, quae funera Turnus
Ediderit, quem quisque virum demiserit Orco,
Et mecum ingentis oras evolvite belli.
[Et meministis enim, divae, et memorare potestis.]
Turris erat vasto suspectu et pontibus altis,

505. testud., s. z. A. II, 441. Auf wie verschiedene Weise bezeichnet Verg. im Folgenden die testudo?

516. ruunt, stürzen nieder. ruere steht hier transitiv, wie A. I, 35. G. I, 105.

517. Rutulos, s. z. v. 450.

518. caeco Marte,,,im blinden Gefechte, "d. h. unter dem Schilddach.

521. Etrusc. Die pinus heisst Etrusca, insofern Mezentius, der den Feuerbrand trug, ein Etrusker war.

523. Nept. prol., s. z. A. VII, 691. 524. rescind. vallum. Messapus versucht hier das zu thun, was dem Sarpedon bei Hom. II. XII, 397-99 gelingt.

525. vos, nämlich Musen, von

denen Verg. sich vorzugsweise an
die Calliope wendet; vgl. oben v.257.
A. I, 140. Hom. Od. XII, 81-82.

[ocr errors]

528. oras evolv. b. Der Dichter dachte hier an ein zusammengerolltes Gemälde, das uns beim Aufrollen die dargestellten Gegenstände zuletzt als Ganzes zeigt; daher evolvite, άvαлтúσσɛтɛ, entwicklet, enthüllet, oras belli, die Ränder, die Einfassung des Kriegsgemäldes, d. i. den Schauplatz des Krieges." Wagner. Verg. verdankt diesen bildlichen Ausdruck dem Ennius, in dessen Annales es hiess: qui potis ingentis oras evolvere belli; vgl. auch G. IV, 509.

530. Der hier beschriebene Thurm stand vor der Mauer, s. z. v. 170,

510

515

520

525

530

Opportuna loco, summis quam viribus omnes.
Expugnare Itali summaque evertere opum vi
Certabant, Troes contra defendere saxis
Perque cavas densi tela intorquere fenestras.
535 Princeps ardentem coniecit lampada Turnus
Et flammam adfixit lateri, quae plurima vento
Corripuit tabulas et postibus haesit adesis.
Turbati trepidare intus frustraque malorum
Velle fugam. Dum se glomerant retroque residunt
540 In partem, quae peste caret, tum pondere turris
Procubuit subito et caelum tonat omne fragore.
Semineces ad terram inmani mole secuta
Confixique suis telis et pectora duro

Transfossi ligno veniunt. Vix unus Helenor
545 Et Lycus elapsi, quorum primaevus Helenor,
Maeonio regi quem serva Licymnia furtim
Sustulerat vetitisque ad Troiam miserat armis,
Ense levis nudo parmaque inglorius alba.
Isque ubi se Turni media inter milia vidit,
550 Hinc acies atque hinc acies adstare Latinas:
Ut fera, quae, densa venantum saepta corona,
Contra tela furit seseque haud nescia morti
Inicit et saltu supra venabula fertur,

Haud aliter iuvenis medios moriturus in hostis
555 Inruit et qua tela videt densissima tendit.
At pedibus longe melior Lycus inter et hostis

[merged small][ocr errors][merged small][merged small][ocr errors][merged small]
« السابقةمتابعة »