صور الصفحة
PDF
النشر الإلكتروني

droict de pourveoir auxdicts offices d'icelles eaux et forets, et le tout remettre en bon ordre, ainsi que d'ancienneté a esté fait et entretenu, et sur ce y donner provision; savoir, faisons que nous, ces choses considerées, et pour certaines grandes causes et considerations, et autres à ce nous mouvans, avons reprins, remis et retiré, et par ces presentes, de nostre propre mouvement, certaine science, pleine puissance et autorité royale, reprenons, remettons et retirons à nous et à nostre disposition et provision du jourd'hui en avant, tous et chacuns les offices etant soubz la la charge et deppendance desdictes eaux et forets, et tout ainsi que fait étoit du temps de feu nostre tres cher seigneur et pere que Dieu absolve, soient ceulx auxquels nous avons donné pouveoir de pourveoir par ledit sieur de Chastillon ou autres quelconques, et sans ce que ledit sieur de Chastillon, ni autres fors nous en puissent doresnavant faire aucun don, ou provision, en quelque maniere que ce soit, lesquels dons s'il advenoit que aucuns en eussent faits, et aussi les lettres, dons, permission et puissance que ledit sieur de Chastillon a de nous de ce faire quant à la provision et disposition desdicts offices, nous avons revoqué, cassé et adnullé, et par la teneur de ces presentes, revoquons, cassons et adnullons et mettons du tout au néant. Voulons en outre et declairons que tous et chacuns, ces dons que nous avons faits depuis ung an en çà des offices, dependans du fait, charge desdites eaux et forets aient lieu, et que ceulx qui en ont eu don et lettres de nous, en jouissent nonobstant le don que en pourroit avoir fait ledit sieur de Chastillon à autres, s'ils n'avaient eu sur ce, provision, confirmation et declaration de nous à leur proufit.

Si donnons en mandement., etc.

En tesmoing de ce, nous avons fait mettre notre scel à ces presentes.

N°. 281.

[ocr errors]

PRIVILÈGES Commerciaux accordés aux villes anséatiques.

Aux Montils-lès-Tours, août 1483. (Preuves sur l'hist. de Charles VIII, p. 575.) Enreg. au parlem. le 3 décembre.

LUDOVICUS etc. Priscos illos summa sapientia et integritate principes, potissimum serenissimos progenitores nostros francorum reges christianissimos, etsi in multis maximis que rebus, quæ pro reipublicæ regnorum suorum et dominiorum utilitate

atque incrementa oportuna fore conspiciebant, sollicitos semper fuisse cognovimus, circa tamen ea quæ ad componendas bellorum inimicitias inter sibi finitimas exteras nationes quovis quæsito colore exortas, precipua cura, exactaque diligentia semper incubuisse constat, quò tandem duo ejusdem reipublicæ fundamenta, pax scilicet et concordia subsequerentur. Ea videlicet quæ nihil simultatis haberet, nec seditionis admixtum, sed simplex esset, et immaculata, quâque foverentur omnia vitæ necessaria, christiani, ut arbitramur, præcepti memores. Nam salvator noster, qui de supremo cœlorum solio ad ima non abnuit, quo illius originalis delicti et perpetuæ culpæ reum inexpiabili facinore liberaret, suis discipulis, sacratissima evangeliæ lectionis testante historia, ut in quamcumque domum introirent, huic pacem dicerent, præcipiendum curavit, peractoque tum præclari mysterii cursu ascensurus ad patrem, nullum eisdem majoris gratiæ donum quàm pacem censuit relinquendam.

(1) Notum igitur facimus universis præsentibus et futuris, quòd cum superioribus annis nonnullæ inter nos, regnum que, dominia et subditos nostros, ex una, et magnificos viros, amicosque nostros præcarissimos, proconsules, consules, mercatores, et incolas civitatum de Hansa teutonica, partibus, ex altera ; bellorum induciæ, seu treugæ, pactæ et initæ fuerint, ut tandem pax firma et perpetua sequeretur, ipsique proconsules, consules, nec non aldermanni, et seniores eorum jurati, in communi mercatorum oppido Brugensi in Flandria residentes, ad nos ea de causa his diebus oratores, viros quidem spectatissimos, et sibi, ut ad nos scripserunt, fidelissimos, videlicet magistros Antonium Delouf, in jure civili licentiatum, et Guerardum Bruyus, in jure canonico baccalaureum, transmittendos curaverint. Quibus auditis, in omnibus his quæ ad communem reipublicæ utilitatem conducere videbantur; habitaque desuper deliberatione plurimorum regni nostri magnatum, nobis sanguinis vinculo, et affinitate conjunctorum, aliorumque procerum magni nostri consilii summa virtute præditorum, cum eisdem proconsulibus, consulibus, aldermannis, mercatoribus, et incolis prædictarum civitatum et communitatum ipsius Hansæ teutonicæ, pro nobis, carissimoque filio nostro delphino Viennensi, aliisque successoribus nostris francorum regibus, regno, dominiis, subditisque nostris præsentibus, et futuris, ut tandem respublica hinc indeque omnibus longè carior esse debet, quàm privata, non modo sustentetur, verùm etiam felicibus

AOUT 1483.

semper incrementis augeatur, pacem, amicitiam, benevolentiam, et concordiam firmam, stabilem, perpetuisque temporibus duraturam, certa scientia fecimus, inivimus, et conclusimus, facimusque, inimus, et concludimus per præsentes, ac de regiæ potestatis plenitudine specialique gratia omnia et singula privilegia eisdem proconsulibus, consulibus, aldermanis, mercatoribus, et incolis per nos, prædecessores nostros sub quocumque verborum tenore concessa, ac si de verbo ad verbum præsentibus forent inserta, laudamus, ratificamus et confirmamus, ac de novo in quantum opus est, concedimus.

(2) Volentes etiam, et concedentes, ut ipsi omnium et singulorum bonorum, navigiorum, aliarumque rerum eisdem hactenùs persubditos nostros occasione dissentionum præteritarum, vel alias, quovis modo, vi, et ultra eorum velle, et novissimis durantibus treugis ablatarum restitutionem coràm nobis, et quibuscumque judicibus nostris liberè et licitè possint, tam conjunctim quàm divisim prosequi. Quibus judicibus aut eorum loca tementibus præsentibus, et futuris districtius præcipimus, ut eisdem proconsulibus, aldermannis, mercatoribus, et incolis de rebus, bonis, et partibus auditis, celeris justitiæ complementum ministrare curent.

(3) Concedentes insuper pro nobis et successoribus nostris francorum regibus, eisdem proconsulibus, consulibus, aldermannis, mercatoribus, et incolis prædictis, et cuicumque eorum, qui in regno et dominiis nostris prædictis, moram sen incolatum facient, ut ipsi pro se, suisque omnibus mercantiis, aliisque navigiis, naucleris, bonisque suis quibuscumque, et in quocumque, ipsius regni et dominiorum nostrorum loco esse contigerit, ab omni impositione, gabella, alioque tributo, et onere, franci, quitti, et penitus immunes perpetuo existant, quemadmodum subditi nostri hactenus fuerunt, sunt et erunt, in futurum. Quodque ipsi ad causam mercantiarum suarum quæ ponderari oportebit, majus quàm subditi nostri solvere soliti sunt cmolumentum, nequaquàm solvere deinceps teneantur.

(4) Ulteriùs, quod dicti proconsules, consules, aldermanni, mercatores et incolæ, eorumque naucleri, qui, ut dictum est, in regno, et dominiis nostris prædictis moram trahent, de suis bonis mobilibus aut immobilibus ibidem acquisitis, et acquirendis, ac donatione inter vivos, testamentariave, aut aliàs quomodocumque eisdem libuerit, disponere possint, eorumque hæredes prædicta bona apprehendere, eisdem uti,gaudere, at que potiri

perinde atque si naturales subditi, ac exnostro regno oriundi

essent.

(5) Deinceps, si casu aliquo (quod tamen Deus avertat ), pax hujusmodi quovis dissensionis et controversiæ pretextu infringeretur, ita ut aliquod genus belli inter nos, successores que nostros francorum reges, regnum, dominia et subditos nostros, et prædictos proconsules, consules, aldermannos, mercatores, et incolas oriretur; volumus, et concedimus, ut ipso nihilominus, et eorum singuli infra annum, post ejusdem belli seu dissentionum initium, omnes et singulas mercantias, navigia, naucleros, aliaque bona sua quæcumque in regno et dominiis nostris existentia asportare, et ad civitates et loca sua devehi facere, pecunias, aliasque res per subditos nostros sibi debitas exigere, et id faciendo totiens quotiens eis oportunum fuerit, eodem anno durantę ire, redire, morari, et deinde ad propria reverti tulò, liberè, et quietè possint, et valeant. Absque eo quòd ullum in corporibus, navigiis, naucleris, mercantiis, bonis rebusque suis prædictis aliquod damnum, impedimentumve, aut alia quævis inquetatio aut mollestia ullatenus inferri debeat.

Insuper dilectos et fideles nostros Archiepiscopos et episcopos, regni nostri curatos, et alios viros ecclesiasticos, curam et regimen animarum habentes, ut dum aliquem dictæ Hansæ in regno, et dominiis nostris mortem obire contigerit, talium morientium cadavera in terra benedicta, ut nostri subditi veri et indubitati Catholici decedentes sepeliri solent, sepeliantur, exortari curabimus.

(7) Insuper, si nobis contingat in futurum cum quovis rege, aut principe, aliisve exteris nationibus bellum gerere, aut aliquas hostiles inimicitias aut dissentiones habere, ipsi tamen proconsules, mercatores, et incolæ, cum eorum navibus, naucleris, bonis, et mercantiis quibuscumque penes eorumdem regum, principum et nationum civitates, portus, loca, et districtus, quibus eisdem fore oportunum videbitur, pro suis mercantiis, aliisque negotiis exercendire, morari, et deinde redire totiens quotiens eisdem placuerit liberè, et quietè, quo ad nos, et subditos nostros attinet, poterunt, absque eo quod hujusce pacis, amicitiæ, et benevolentiæ perpetuæ infractores censeri, nominarive aut reputari debeant quovis modo. Quod etiam in eo casu omnibus subditis nostris simili modo licebit.

(8) Præterea, si casus contingeret aliquam seu aliquas ex principalioribus vel aliæ prædictæ Hansæ civitatibus, et oppidis

à corpore, communitate, et liga ejusdem hansæ deficere, seu aldermannis prædictis rebelles esse, posteaquam ea de re à proconsulibus et mercatoribus civitatis Lubecensis ( quæ ipsius liga obtinet principatum,) nec non Aldermannis prædictis informati fuerimus, mercatores, naucleros, aliosque eorumdem civitatum, et oppidorum sic deficientes, hac præsenti pace, et concordia aliisque privilegiis, et libertatibus inter nos, et prædecessores nostros francorum reges christianissimos eidem ligæ et communitati concessis nullatenus gaudere permittemus, quousque tamen ab eadem civitate Lubecensi certiores effecti fuerimus eosdem sic deficientes, eidem ligæ et communitati reconciliatos fuisse, eidemque de omnibus damnis, interesse, et gravaminibus ab eis dem occasione ipsius defectionis passis, et sustentis plenè et integrè satisfecerint.

(9) Et si aliqua obscuritas aut ambiguitas super articulis prædictis, aliisque superiùs contentis in futurum oriretur, ipsos clarioribus, et luculentioribus verbis et sententiis in favorem et utilitatem prædictæ communitatis et Hansæ teutonicæ suorumque mercatorum et incolarum nos interpretaturas et declaraturas semper pollicemur.

(10) Et demum ut ejusmodi perpetua pax, concordia, amicitia, et benevolentia facilius et felicius observetur, ejusdem conservatores perpetuos decernimus, facimus, constituimus, et ordinamus videlicet admiraldum Franciæ, ut admiraldum, bailliuum Rolhomagensem, seneschallos Aquitaniæ, Lugduni et Ponticis Gubernatores Rappellæ, Arthesii, et Bononiæ pro tempore, existentes vel eorum loca tenentes, quibus, et illorum cuilibet, pro ut ad eum pertinuerit, plenariam et omnimodam potestatem, ac speciale et generale mandatum damus et concedimus de omnibus et singulis litibus et controversiis inter subditos nostros prædicatosque proconsules, mercatores, et incolas prætactæ Hansæ teutonicæ in futurum movendis, et oriendis cognoscendi, discernendi, judicandi et terminandi, absque eo quod ipsi, nec eorum aliquis coram aliis judicibus et officiariis convenit, nec in causam trahi in prima instantia quovis modo possint, sive debeant. Quibus quidem conservatoribus, seu eorum loca tenentibus mandamus, et committimus partibus ipsis auditis summariè, et de plano, et absque strepitu et figura judicii, celeris justitiæ complementum ministrare curent.

(11) Promittentes bona fide, verboque regio ( quod solemne jusjurandum apud reges semper esse consuevit,) prædictam be

« السابقةمتابعة »