صور الصفحة
PDF
النشر الإلكتروني

.

comte de Clermont, seigneur de Beaujeu, les charges et informations, confrontations et procez faits à l'encontre de messire Jaques d'Armagnac, duc de Nemours, ses confessions et autres choses qui faisoient à voir touchans plusieurs factions, conspirations', grans et énormes crimes, delicts et malfaiz par lui comumis et perpetrez contre le roy et monseigneur le dauphin, sou fils, et au grant detriment, prejudice, dommage, destruction et subversion de la chose publique du royaume, et discongnoissant plusieurs grans biens, grans pardons et remissions que le roy luy avoit fails, et tout ce faisoit à voir et considerer en ceste partie, à grave et meure deliberacion :

Dict a esté, et la court a declaré et declare iceluy Jaques d'Armagnac estre convaincu du crime de leze-majesté, et comme tel l'a privé et prive de tous ses biens, dignitez et prerogatives; l'a condamné et condamne à recevoir mort, et estre décapité et exécuté par justice; et a declaré et declare nostre court tous et chacun ses biens estre confisquez et appartenir au roy.

Faict en parlement, etc. (1).

[ocr errors]

N". 238. TRAITÉ entre la France et l'Angleterre.

[ocr errors]

Amiens, 21 juillet 1477. (Corps diplomat., pag. 2.)

Universis et singulis, ad quorum notitiam præsentes litteræ pervenerint, Robertus Wolton Waileusis, Guillielmus Dunelmensis, episcopi, Guillielmus Arundell et Heuricus Essex, comites, Joannes Dudley, domiuus de Dudley, Durhan, dominus de

ordonne de regarder comme complices tous ceux qui ayant eu connaissance d'une conspiration contre la personne du roi, de la reine ou du dauphin, n'en ont pas dénoncé les auteurs, et les soumet aux peines décernées par les lois contre les criminels de lèze-majesté. (Isambert.)

(1) Cet arrêt fut exécuté le 4 août 1477. Il n'assista aucun pair au procès. On * trouve dans les manuscrits de Colbert, à la bibliothèque du roi, vol. 64, p. 895,une lettre que le duc de Nemours aurait écrite au roi le 31 janvier 1478, mais elle n'a rien d'authentique.

Commines dit que Louis XI se repentit sur la fin de ses jours d'avoir fait mourir le duc de Nemours.

Le duché de Nemours ne fut rendu à ses enfans par Charles VIII d'abord que par provision : il le fut ensuite définitivement par lettres du 29 mai 1491, mais par forme de don. (Idem.),

Durhan; Joannes Hourand, dominus de Hourand; dominus. Joannes Morton, rotulorum cancellariæ angliæ custos; Joannes. Guitterpp, capella regia et ecclesiæ cathedralis Wellanensis decanus, et Joannes Winfeld, milites illustrissimi principis, metuendissimi domini nostri supremi Eduardi quarti, Dei gratia Angliæ et Franciæ regis, et dømini Hiberniæ commissarii procuratores, et ad infrà scripta deputati, salutem:

Sciatis quod cum nonnulli summæ prudentiæ viri disertissimi felicis status Anglia et Franciæ, regnorumque zelatores præcipuè, et magnopere appetunt, anhelantque treugas inter ipsorum reguorum principes non antehac initas, pauloque posthac patraturas, longiora ad tempora, ne res eorum publicæ luctuosa bellorum calainitatibus jacturam patiatur prorogari, ipsique prerogatione assentire nostrum principem sæpe numero interpellationis, nos ejusdem invictissimi principis nostri Angliæ regis, eorum interpellationibus inclinari voto obtemperantes pro eo ejus que nomine auctoritate ipsius per suas litteras patentes nobis commissas, quarum tenor sequitur et est talis :

(Suivent les pleins pouvoirs d'Édouard, donnés à Weser te 20 juillet, et de Louis XI, donnés à Cambray te 1o juin.)

(1) In primis convenimus, contraximus et conclusimus, et per præsentes convenimus, contrahimus et concludimus, quod treugæ et bellorum abstinentiæ per septem annos, à tempore inceptionis earumdem duraturæ, inter dictos Franciæ et Angliæ principes his superioribus diebus in civitate Ambianensi con- . ventæ, initæ et conclusæ, quemadmodum in litteris inde confectis, quarum data est 29 die mensis augusti 1475, pleniùs continetur, ad ipsorum principum vitam et unum annum post mortem alterius ipsorum primo decedentis, extendantur, continuentur et prorogentur; iisque easdem treugas, et bellorum abstinentias ad dictorum principum vitani, et per unum anuum integrum post mortem alterius ipsorum decedentis, autoritate nobis in hac parte commissâ extendimus, continuamus et prorogamus, ita quod hujusmodi treugæ et guerrarum abstinentiæ cum singulis in earum capitulis contentis et inclusis inter principem illustrissimum nostrum Angliæ regem, et serenissimum principem Ludovicum Franciæ, fratrem suum antedictum, subditos vassalos, patrias et dominia sua atque alligatos et confœderatos utriusque eorum, nec non Angliæ et Franciæ regna à data præsentium, ad terminum vitæ ipsius regis Angliæ et fratris at

que consanguinei sui Franciæ antedicti, et per unum annum integrum post mortem alterius eorum primo decedentis in omnibus et per omnia, et sub eisdem modo et forma, prout in antedictis litteris cavetur, durent, extendantur et prorogentur; sic tamen quod uterque dictorum Angliæ et Franciæ principum suos alligatos et confoederatos in dictis treugis in civitate Ambianensi alias specificatas, si quos eorum in his treugis prorogatis comprehensos nominare voluerint, infra quatuor menses præsentium litterarum datam proxime sequentes, ipsorum alteri principum nominabit, et ipsi alligati et confœderati sint nominati, si in his treugis prorogatis comprehendi voluerunt principi cum quo confœderantur, in eisdem treugis se comprehendi velle declarabunt. Et iidem principes qui sic declarantur alteri principi infra decem menses præsentium datam proxime sequentes, 'referet et notificabit, eâ vero modificatione adhibitâ quod ipsarum præfata obligatio treugarum et guerraruu abstinentiæ in civitale Ambianensi inter prædicatos principes, ut præmittitur, conclusa, hac earum prorogatione minime tollatur, innovetur; sed suo in robore, secundum dictarum litterarum, super indè confectarum tenorem maneat et effectum.

(2) Insuper promittimus et eumdem principem nostrum Angliæ reges per præsentes potestate, ut præmittitur nobis commissa, obligamus, quod idem princeps noster omnia et singula præmissa ratificabit, auctorisabit et confirmabit, eaque realiter, et cum effectu exequetur et faciet quæ præmissorum tenor exigit et requirit, suasque litteras patentes subinde debite confectas, magno ejus sigillo munitas, illustrissimo principi, fratri et consanguineo suo Franciæ antedicto, cum ad hoc requisitus fuerit, declarabit, declararique faciet, salvis aliis intelligentiis, promissionibus et obligationibus quibuscumque inter nostrum principem Angliæ, ejusque fratrem et consanguineum, Francia antedictum, nominibus eorum antea initis.

In quorum omnium et singulorum præmissorum fidem et lestimonium his præsentibus, manibus propriis Subscriptis, sigilla nostra apposuimus. Data in civitate Ambianensi, 21 die mensis julii, anno 1477.

Article additionnel.

Qua facultatum copia, quantis opibus et divitiis, regna, prɔvinciæ et dominia in quibus tutus mercium intercursus, atque securus mercatorum habitur accessus, cæteris bello lacessitis

præstans atque nominantur, ut amicitia igitur inter potentissiinos Franciæ et Angliæ principes non longe anţe divinitus contracta successus habere queat feliciores, cujuslibet occasio rupturæ penitus evitetur eorumdem principium oratoribus et deputatis perutile, imo necessarium inter eos conveniendi, statuendi que fore videbitur, quod subditi serenissimi principis Franciæ, secumque alligati et confoederati, quos infrà annum proximè sequentem nominavit, tam etsi præfati illustrisssimi principis, Angliæ hostes et inimici fuerint per terram, mare et aquas dulces in Franciam, cæterasque patrias et dominia omnia et singula ejusdem Franciæ, principis absque molestia, impedimento, aut gravamine prætacti invictissimi principis Angliæ, suorumque subditorum, suorumque alligatorum, atque confœderatorum, quod infrà annum, de quo modo nominabunt, cum eorum mercibus in Galliam curatis, navibus propriis aut alienis, modo mercatorio, et non hostili, quiete, tuto, et secure venire, inibi morari, et ab illinc, quo voluerint, durantibus eorumdem principium treugis, venire et redire valeant et possint.

Et versa vice quod subditi invictissimi principis Eduardi, regis Angliæ, secumque alligati et confoederati, quos infrà annum proxime à data præsentium sequentem nominabit, tametsi præfati illustrissimi principis Ludovici regis Francia hostes fuerint, per terram, mare et aquas dulces in Angliam, Calesiam, cæte rasque provincias, absque molestia prætacti serenissimi principis Franciæ, suorumque subditorum, secumque alligatorum, quos infrà annum, à quo modo nominatum, cum eorum mercibus in Galeis, curratis navibusque propriis aut alienis, modo mercatorio, secure venire, inibi morari, et ab illinc, quocumque voluerint absque ullo impedimento durantibus treugis antedictis pariter, tute, libere et secure ire et redire valeant et possint.

In quorum fidem et testimonium omnium et singulorum præmissorum nos oratores dicti illustrissimi principis Eduardi quarti regis Angliæ subscripti, nomina nostra manibus propriis subscripsimus.

Datum in civitate Ambianensi, 21 julii anno 1477.

Ainsi signé Episcopus Bathoniensis et Wellensis, episcopus Dunelmensis, Arrundell, Essex Dudley, Durhan, Hourand, Joannes Morton, Joannes Guitterpp, Enstall, Wingfeld.

[blocks in formation]

N. 240.

LETTRES portant confirmation d'un traité fait avec te duc de Bretagne.

Arras, 27 juillet 1477. (C. L. XVIII, 278.)

- LETTRES portant confirmation de la chambre des comptes de Dijon.

Béthune, 31 août 1477. (C. L. XVIII, 283.)

N°. 241. LETTRES portant ratification d'une trève conctue avec le duc d'Autriche (1).

Arras, 18 septembre 1477. (C. L. XVIII, 294.)

N°. 242. LETTRES (2) qui autorisent le comte d'Angoulême à délivrer les prisonniers, la première fois qu'il entrera dans chaque ville de son domaine.

Arras, septembre 1477. (Reg. Trésor des Chartes, colé 201, act. 41, manus. de la bibl. du roi, carton 139.)

Loys, etc. Sçavoir faisons à tous presens et avenir, nous avoir reçue Phumble supplicación de nostre très-cher et amé cousin le comte d'Angoulême, contenant que depuis qu'il est devenu en aage de user de ses droits et tenir sa conté et autres terres et seigneuries à luy appartenans, il s'est transporté en plusieurs villes et places de sondiet conté et autres ses seigneuries esquelles confiant de notre bonne grace et de la proximité du lignage dont il nous atteint, il délivra et mist hors de prison plusieurs personnes, tant hommes que femmes, chargez de plusieurs et divers crimes et maléfices, et leur a remis, quitté et pardonné lesdicts crimes et délits pour lesquels ils estoient détenus, et semblablement en a usé en autres terres et seigneuries qui ne sont pas siennes ne teneues de luy; mais il double que nos officiers veullent obtemperer aux graces et remissions qu'il a données ou pourroit donner cy-après aux

(1) Elle porte que les sujets des pays respectifs pourront trafiquer des marchandises; les laboureurs, cultiver et exporter leurs denrées. (Isambert.)

(2) V. M. Legraverend, du Droit de grace, tome II, Traité de législation eriminelle. Il parle de cette délégation du pouvoir royal. (Idem.)

« السابقةمتابعة »