صور الصفحة
PDF
النشر الإلكتروني

(10) Et aussi nous ait octroyé nostre Saint-Pere, par un bref sub annulo piscatoris, qu'il ne pourvoyra aucunes personnes des dignitéz consistoriales de nostredict royaume, Dauphiné ęt autres nos terres et seigneuries, sans avoir sur ce prealablement nos lectres, pour y pourvoir de personnes à nous seures, féables et agréables.

Sçavoir faisons que nous, voulans obvier aux differends qui pourroient survenir à cause des choses dessusdictes, desirans aussi de tout nostre pouvoir liberalement complaire à nostredict Saint-Pere, et estre envers luy en l'amour et affection, comme son vray et devost fils et du Saint-Siege apostolique, pour les causes dessus touchées, avons accordé et accordons, ratifié et ratifions par ces presentes, tous les chapitres et articles cy-dessus incorporez et contenus, et avons mandé et commandé par nos lectres patentes à nos cours de parlement de Paris, Toulouse, Bordeaux et Dauphiné, et à tous nos autres justiciers, officiers et subgects de nosdicts royaume et Dauphiné, que lesdicts concordats et chapitres ils gardent et observent, et fassent inviolablemeut garder et observer de poinct en poinct, selon leur forme et teneur, nonobstant toutes les dictes ordonnances et pragmatique sanction et autres lectres à ce contraires, car tel est nostre plaisir. En tesmoin de

ce,

etc.

Par le roy, monseigneur le duc de Bourbon, les sires de Craon, du Lude, de Montagu, Patrix, Folcart, senechal de Xaintonge, Me Bernard Loret, et autres presens.

Sixtus episcopus, servus servorum Dei, ad futuram rei memoriam. Ad universalis ecclesiæ regimen, divinâ disponente clementiâ, vocatis, nichil pro commissorum nobis populorum votiva dilectione occurrit præstantius, quàm exorta inter ecclesiasticas personas, principis tenebrarum astutiâ, discordiarum fomenta, nostræ sollicitudinis accursu protinus extinguere, ut, cujusvis altercationis salubriter evulsis seminibus, pacis et tranquillitatis dulcedinem inter creditos nobis populos, divinâ nobis assistente gratiâ, imponere et conservare valeamus. Cupientes itaque ut, suscitata retroactis temporibus discordia (proh dolor!) in regno Franciæ, Delphinatu, aliisque terris et dominiis charissimi in Christo filii nostri Ludovici Francorum Regis illustris, inter nonnullas ex eisdem personis,

a

(1) Malgré ces lettres et l'homologation du roi, ces concordats réstèrent sans exécution: ils étaient contraires au droit commun, aux conciles de Bâle et de Constance; mais ils l'étaient sur-tout à la volonté réelle et au caractère de Louis XI, à ses intérêts et à ses droits. Le parlement de Paris refusa de faire ou laisser publier la bulle de Sixte IV, comme étant attentatoire à la couronne. (Pastoret.)

[ocr errors]

occasione cujusdam constitutionis quæ in eodem regno diutiùs inolevit, quamque persona predictæ Pragmaticam Sanctionem vocant, ne, si (quod absit!) majora sibi fomenta sumeret, damna pariter et graviora scandala periculaque subsequerentur, fine debito claudatur et totaliter secludatur; authoritate apostolicâ et ex certa scientia, de fratrum nostrorum consilio, omnibus et singulis prælatis et aliis ecclesiasticis personis regni, Delphinatûs, terrarum et dominiorum eorumdem, ad quos dignitatum aliorumque beneficiorum ecclesiasticorum collatio, provisio, præsentatio, electio seu quævis alia dispositio pertineret, de quibusvis dignitatibus, personatibus, administrationibus, officiis, canonicatibus et præbendis, necnon aliis beneficiis ecclesiasticis, cum cura et sine cura, secularibus et regularibus, ad eorum collationem, provisionem, præsentationem, electionem seu quamvis aliam dispositionem pertinentibus, quæ deinceps in februarii, aprilis, junii, augusti, octobris et decembris mensibus futuris, perpetuis temporibus, vacare contigerit, dummodo dispositioni apostolicæ ex aliqua generali reservatione in corpore juris clausa, aut per alteram ex constitutionibus felicium recordationum Benedicti XII quæ incipit Ad regimen, aut Joannis XXII, Romanorum Pontificum, prædecessorum nostrorum, quæ incipit Execrabilis, seu constitutiones et regulas cancellariæ apostolicæ per nos super hoc editas, generaliter reservata non existant, perinde ac si aliquæ à Sede Aposto lica vel ejus legatis expectativæ gratiæ non emanassent, liberè disponendi facultatem concedimus per præsentes: et quia isti summi Pontifices prædecessores nostri consueverunt se in concessionibus gratiarum expectativarum personis benè meritis exhibere liberales, nostræ intentionis est et existit concedere in regno, Delphinatu, terris et dominiis Regis hujusmodi, ultra gratias expectativas per nos in eisdem regno, Delphinatu, terris et dominiis concessas, quibus in aliquo præjudicare non intendimus per præsentes, quasque in suo robore permanere volumus, sex personis idoneis regnicolis alias sex gratias expectativas ad quamlibet collationem, provisionem, præsentationem seu quamvis aliam dispositionem singulorum ex prælatis et aliis personis præfatis; ex quibus quidem sex gratiis, duæ gratiæ expectativæ concedentur duobus clericis regnicolis idoneis pro quibus Rex ipse et charissima in Christo filia nostra Regina, ac dilectus filius nobilis vir Carolus Delphinus Vienneosis, nec non magistri et præsidentes ac alii officiarii in aliquo ex parlamentis Regis ejusdem regni, nobis super hoc unanimiter supplicabunt, qui duo nominati per Reginam, Delphinum, magistros, præsidentes et officiarios præfatos, gaudeant prærogativis ad instar familiarium contiquorum commensalium nostrorum; ipsisque sex gratiis consumptis, alias sex similes gratias aliis sex personis idoneis, modo et formâ præmissis, concedere intendimus. Volumus autem, ac eisdem authoritate et tenore præsentium decernimus et declaramus, beneficia quæ venerabilium fratrum nostrorum sanctæ Romanæ Ecclesiæ cardinalium familiares, continui commensales eorum, familiaritate durante, in regno, Delphinatu, terris et dominiis præfatis, obtinent et in posterum obtinebunt, dispositionis apostolicæ in posterum censeri reservat, quamdiu duntaxat cardinales præfati vitam duxerint in humanis, ac post eorumdem car. dinalium obitum per sex annos continuè sequentes, quibus quidem sex annis elapsis, alii ad quos eorumdem beneficiorum collatio, provisio, præsentatio, electio seu quævis alia dispositio pertinet, de beneficiis familiarium hujusmodi in regno, Delphinatu, terris et dominiis præfatis consistentibus, in prædictis mensibus disponere valeant, hujusmodi reservatione non obstante.

⚫ Concedimus etiam quòd beneficiorum quæ promovendi per nos ad dignitates

seu beneficia consistorialia tempore provisionum per nos de eorum personis faciendarum obtinebunt, ac in quibus et ad quæ jus eis quomodolibet competit aut competere poterit, per promotionem ad dignitates et alia beneficia consistorialia prædicta, aut munus consecrationis eisdem promovendis impendendum. seu laş sum temporis de consecrandis episcopis à sanctis canonibus definiti, vacaturorum, si promotiones ipse in aliquo ex supradictis mensibus fiant, nisi beneficia ipsa essent alias dispositioni apostolicæ, ut præfertur, reservata, ad prælatos et personas supradictas; si autem in aliis mensibus promotiones casdem fieri contingat, ad nos et Romanos Pontifices successores nostros collatio, provisio et omnimoda dispositio pertineat;

. Et quoniam Sedis Apostolicæ notariorum magnus reperitur numerus, eorumdem notariorum qui habitum per ejusdem sedis notarios gestari solitum publicè et continuè gestant et in posterum gestabunt, beneficia in cisdem regno, Delphinatu et terris consistentia, duntaxat censeantur reservata;

• Quòdque omnes et singulæ causæ beneficiales, in partibus, coram judicibus competentibus usque ad diffinitivam inclusivè, in prima duntaxat instantia, in qua nulli ante diffinitivam sententiam liceat appellare, nec appellatio, si fuerit emissa, debeat admitti, nisi ab interlocutoria vel à gravamine negotium principale minimè concernente, quod non possit per appellationem diffinitivâ sententiá reparari; in aliis verò instantiis, în Romana curia tractentur, cognoscantur et fine debito terminentur.

Causæ verò beneficiales pendentes in dicta curia inter nostros ac dictorum cardinalium familiares, continuos commensales, ipsis cardinalibus in ea dicta curia præsentibus seu in aliqua legatione aut recreationis causâ secedentibus, nec non præfatæ sedis officiales officia sua exercentes, aut alios à præmissis, qui per sex menses curiam prædictam continuè secuti sunt et sequuntur de præsenti, curiales et quoscumque alios, eorum adversarios, super quibusvis beneficiis eisdem adversariis authoritate ordinariâ collatis, per illos quibus commissæ reperiuntur, seu alios per nos ad id deputatos seu etiam deputandos judices, audiantur; cognoscantur, decidantur fineque debito terminentur, ac executioni debitæ demandentur; cæteræ verò beneficiales causæ inter alios quoscumque pendentes et quæ quibusvis judicibus seu auditoribus commissæ reperientur, aliquibus judicibus competentibus in regno Franciæ, authoritate apostolicâ, committantur audiendæ, cognoscendæ, decidendæ et fine debito terminandæ, cum necessaria earumdem causarum advocatione,

Præterea quia aliquae ex supradictis causis in eadem Romana curia super petitorio, et in diversis curiis ipsius regni super possessorio tractantur, volumus quòd in eisdem causis, in diversis curiis, super petitorio et possessorio, unico ct eodem contextu pendentibus, suspenso petitorio, et censuris super boc latis, in possessorio, in curiis eorumdem judicum coram quibus causæ possessorii pendent, de præsenti procedatur, causæque ipsæ super hujusmodi possessorio intra biennium terminentur et finiantur; alioquin, dicto biennio elapso, liceat partibus ipsis procedere super petitorio, aut, hujusmodi biennio elapso, altera partium liti. gantium coram judice comptenti authoritate apostolicâ deputato, poterit jus suum prosequi, ipseque apostolicus judex infra aliud biennium causam in petitorio terminare teneatur, quod si non fecerit, causa ipsa ab eodem evocata, et lis penitùs extincta censeatur.

Et si forsan aliquis eorumdem judicum cujusvis sibi commissæ causæ expedi tionem malitiosè prorogare aut differre præsumpserit, excommunicationis et om

nium beneficiorum suorum privationis pœnas ipso facto incurrat, à qua quidem, excommunicationis pœna absolvi nequeat, nisi à nobis et successoribus nostris Romanis Pontificibus, præterquam in mortis articulo,quòdque, de cætero, in litteris expediendis in regno Francia, Delphinatu, terris aliisque dominiis prædictis, serventur taxæ super hoc editæ per Joannem XXII Papam præfatum, et excessus, si qui fuerint, corrigantur.

. Et quia, propter assiduas guerras et novitates que continuè vigent in prædicto regno, prætenditur ecclesias, dum vacant, gravatas in taxa etiam reformata in concilio Constantiensi, quæ reducta est ad medietatem antiquæ taxæ, quòd gravatus in eadem taxa prælatus promovendus solvat communia et minuta servitia, quæ plures ex Gallis annatam vocant, tantùm pro vera æstimatione fructuum ecclesiæ aut monasterii ad quæ sit promotus, eaque in dicta cancellaria et camera apostolica inviolabiliter observari mandamus.

» Et quia, in supradictis concessionibus, prædictum regnum et Regem maxima sumus charitate complexi, credendum est, non immeritò, ut se devotos et obedientes erga sanctam Romanam Ecclesiam exhibeant. Quare volumus, ac eisdem authoritate et tenore statuimus, quòd præfatus Rex, intra quatuor menses, præmissa acceptare et observare, ac in regno, Delphinatu et dominiis hujusmodi observari facere, necnon, intra alios duos præfatos quatuor iminediatè sequentes menses, super acceptatione, et observatione, aliisque præmissis, omnibus et singulis, per suas patentes litteras nos et præfatam sedem certificare teneatur; alioquin, præsentes litteræ et inde secuta quæcumque, sint cassa et irrita, nulliusque roboris et momenti. Nos enim ex tunc irritum decernimus et inane, si secùs super his à quoquam, quâvis authoritate, scienter vei ignoranter contingit attentari. Nulli ergò omninò hominum liceat hanc paginam nostrarum concessionis, intentionis. voluntatis, constituționis, declarationis, indulti, mandati et statuti infringere, vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attentare præsumpserit, indignationem omnipotentis Dei, ac beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus, se noverit incursurum.

» Datum Romæ, apud Sanctum-Petrum, anno incarnationis Domini 1472, vij idibus augusti (13 août ], pontificatûs nostri anno primo.

No. 162.

LETTRES qui permettent aux habitans des Sabies d'Olonne de faire clorre leur ville de tours, murailles et fortifications, afin d'en faire un lieu de sûreté pour les marchandises venant au port. Qui nomment des commissaires pour surveiller lesdites clôtures.—Qui accordent 5,000 f. pour aider aux dépenses, et le droit d'étire un prévôt et des jurés d'après le mode déterminé (1).

Sables-d'Olonne, 10 novembre 1472. (C. L. XVII, 557.)

(1) L'historien Philippe de Commines était propriétaire de la seigneurie d'Olonne, et Louis XI étant aux Sables fit cette concession à son féal conseiller et chambellan, autrefois conseiller intime de son adversaire, de Bourgogne. (Isambert.)

N. 163. LETTRES qui accordent la tutelle des petits enfans du comte de Foix, neveux du roi, à Madeleiné, leur mère, laquelle préte serment de bonne et fidèle administration,

entre les mains du roi.

Plessis-du-Parc-lès-Tours, 26 février 1472. (C. L. XVII, 558.) Reg. au parlem. 30 juillet 1473.

N°. 164. - LETTRES qui lèvent, au profit des petits enfans du comte de Foix, la main mise du roi sur les terres et seigneuries dudit comté, pour garantie de l'hommage lige dû au roi.

Plessis-du-Parc-lès Tours, 26 février 1472. (C.-L. XVII, 560.) Reg. au parlem. 12 juillet 1473.

No. 165. LETTRES qui constatent la prestation du serment de fidélité et obéissance, fait par les personnes y dénommées, au nom des petits-enfans du comte de Foix, en attendant qu'à leur majorité cesdits enfans prétent foi et hommage comme vassaux et hommes tiges de la couronne.

Plessis-du-Parc-lès-Tours, 27 février 1472. (C. L. XVII, 562.) Reg.au parlem., 13 juillet 1473.

No. 166 LETTRES portant fondation en faveur d'un pauvre à Saint-Martin de Tours, dont le roi était abbé (1), et amortissement des sommes données à cet effet.

N°. 167.

Plessis-du-Parc-lès-Tours, mars 1472. (C. L. XVIE, 571.)

-LETTRES qui défendent de s'opposer aux collations. des bénéfices faites par l'envoyé du pape.

1472- (2). (G. L. XVII, 554.)

(1) Comme Hugues Capet, chef de la deuxième race. De plus il était protochanoine de Notre-Dame de Cléry, d'après une bulle du pape de 1470, rapportée aux preuves de l'histoire de Charles VIII, et il obtint pour lui et ses successeurs le droit d'assister au chœur, et de porter la chappe et l'aumusse. (Isambert.)

(2)* Le manuscrit de ces lettres n'indique ni le jour, ni le lieu, ni l'année. L'annéé est indiquée en marge à la première page. (Pastoret.)

« السابقةمتابعة »